Kruidentuin De Franse Hof

Deze kruidentuin werd in 1980 aangelegd door de werkgroep ‘HARTJE GROEN’ als gemeenschappelijke tuin voor inwoners van de binnenstad. De tuin is vrij toegankelijk. Iedereen mag hier kruiden knippen voor eigen gebruik. De tuin wordt door een groep enthousiaste vrijwilligers onderhouden. Zij werken elke eerste maandag van de maand van 13.30 tot 16.00 uur in de tuin.

Heb je vragen over de kruidentuin? Spreek de vrijwilligers gerust aan. Wil je ook tuinvrijwilliger worden? Meld je dan aan via Stichting Welzijn Hattem. Kijk op www.swhattem.nl of bel met nummer (038) 443 28 81.

Gebruik van de kruidentuin

In de langwerpige vakken groeien allerlei keukenkruiden, zoals bijvoorbeeld Salie, Maggiekruid en Roomse kervel. In de hoekvakken staan geurende planten en struiken. Deze planten en struiken trekken vogels, vlinders, bijen en insecten aan. Bij elk kruidenbed staat een bordje met de naam van het kruid. Leuk om te weten, de leistenen naambordjes zijn afkomstig van het voormalig dak van de Grote- of Sint Andreaskerk. De aangeplante kruiden mogen door bezoekers worden geknipt voor gebruik in eigen keuken.

Behalve informatie over de manier waarop je de kruiden kunt gebruiken, is het ook belangrijk om te weten, wanneer en hoe je de kruiden kunt plukken. Dit verschilt namelijk per plant. Van de meeste planten worden de blaadjes of stengeltoppen geknipt. In de Franse Hof kunnen geen wortels van het kruid worden geoogst.

Tip: gebruik altijd een schaar of een mes wanneer je blaadjes of stengels plukt. De hele plant komt anders uit de grond wanneer je probeert een taaie stengel af te rukken. En natuurlijk beroof je een plant niet van zijn laatste blaadjes.

Kruidenwijzer

In de kruidenwijzer vind je op alfabetische volgorde alle kruiden in de tuin.

Bergamot – Monarda

Bloeitijd: van juli tot en met september.
Oogst: geen specifieke oogsttijd.
Gebruik: het is een heerlijk geurende plant. De bloemen, bladeren en stengels geuren en geven een speciaal aroma aan salades. Bergamot heeft een heerlijk sprankelende citrusgeur en een licht bittere smaak. De bloemen kunnen gebruikt worden als garnering. De gedroogde blaadjes kunnen worden gebruikt in jams.

Bieslook - Allium schoenoprasum

Bloeitijd: van eind mei tot ver in de zomer. Te veel bloemen gaat ten koste van de kwaliteit van de sprieten.
Oogst: de lichte uiensmaak komt het best tot zijn recht wanneer de sprieten kort vantevoren zijn geknipt en versnipperd over het gerecht. Ook de bloemen zijn eetbaar. Ze staan mooi en zijn lekker in salades. De bloeistengels kun je beter niet eten want die zijn hard en taai.
Gebruik: door zuivelspread, bij aardappel, rauwkost, kool, komkommer, ei, soep en ragout. Rijk aan vitamine C en K.

Bonenkruid - Satureja montana

Bloeitijd: van juni tot september.
Oogst: knip de toppen van de stengel het liefst voor de bloeitijd. Maar ook later in de zomer is het goed te gebruiken.
Gebruik: het bonenkruid dat je in deze tuin vindt is een vaste plant. Dit kruid heeft een sterke smaak. Gebruik het dus niet te kwistig. Men gebruikt haar voor het kruiden van spijzen die winderigheid kunnen veroorzaken. Zoals alle bonen, erwten en koolgerechten. Kook kleine stukjes mee in de gerechten. Ook is het lekker bij kip en heel fijn gesnipperde blaadjes kun je toevoegen aan komkommer.

Citroenmelisse - Melissa officinalis

Bloeitijd: van juni tot en met september.
Oogst: het blad kan van juli tot en met oktober geoogst worden. De blaadjes zijn het geurigst voor de bloei. Het kruid droogt snel.
Gebruik: het kruid smaakt naar citroen. Het wordt gebruikt in thee samen met munt. Het kan ook in ijsthee en limonade. De frisse smaak is ook geschikt voor visgerechten, toetjes, omelet en salade.

Dragon - Artemisia dracunculus

Bloeitijd: van juli tot en met september.
Oogst: blaadjes en bloemen kunnen van juni tot begin september geoogst worden. De smaak van de blaadjes is het sterkst voor de bloei.
Gebruik: de smaak van de blaadjes is zoet, een aromatische drop/anijsachtige smaak. Het is heel goed te gebruiken in vinaigrettes en om soep, eieren en boter op smaak te brengen. Ook in klassieke sausen als bearnaise en bechamelsaus. Een paar takjes dragon in de buik van de kip die je gaat braden is erg lekker.

Goudsbloem - Calendula officinalis

Bloeitijd: van vroeg in het voorjaar tot eind van het jaar. Zolang de vorst niet intreedt blijven ze bloeien.
Oogst: men verzamelt het hele hoofdje met de groene omwindselbladen of alleen de oranje en gele bloemblaadjes. Deze kunnen worden gedroogd op 35 graden in de heteluchtoven. Doe de deur van de oven op een kier.
Gebruik: in gedroogde vorm of vers als thee in combinatie met kamillebloemen, citroenmelisse, korenbloem of mint. Al deze kruiden zijn te vinden in de kruidentuin.

Kamille - Matricaria chamomilla

Bloeitijd: van eind mei tot in september.
Oogst: de bloemen die helemaal open staan oogst je met een klein steeltje. Je droogt ze bij 35 graden in de heteluchtoven met de deur op een kier.
Gebruik: kamillethee wordt bereid als een aftreksel en mag niet te lang blijven staan. Eventueel met wat honing te gebruiken. Ook samen met lavendel is het een heerlijke thee voor het slapen gaan.

Kleine pimpernel - Sanguisorba minor

Bloeitijd: van mei tot en met september.
Oogst: van het vroege voorjaar tot en met de zomer. In een zachte winter is zij het hele jaar door te knippen.
Gebruik: het blad wordt gebruikt in salades, soepen, stoofschotels, vis- en slasaus en zomerse drankjes. Kort gestoomd of in boter gestoofd ook lekker bij asperges. Smaakt pittig, een beetje nootachtig en heeft een sterke komkommersmaak. Verder geeft het een pittige smaak aan zachte kaas en boter. Een paar takjes in een fles azijn maakt samen met bijvoorbeeld dille of laurier een heerlijke kruidenazijn.

Komkommerkruid - Borago officinalis

Bloeitijd: van eind mei tot aan de herfst.
Oogst: aan het begin van de bloeitijd wordt het kruid en de bloemen verzameld.
Gebruik: het kruid ruikt en smaakt naar komkommer. De jonge blaadjes kunnen over de sla en in vruchtensalades worden gesnipperd. De bloempjes kunnen als decoratie worden gebruikt. Kook het kruid niet mee. Het is te gebruiken in witte kool, rode bieten en snij- en sperziebonen.

Koriander - Coriandrum sativum

Bloeitijd: in juni en juli.
Oogst: dit kruid is een veelzijdig keukenkruid. Alle delen kunnen worden gebruikt. De eerste blaadjes zijn het grootst. Tijdens de bloei zijn de blaadjes veel kleiner, maar nog steeds smaakvol.
Gebruik: de bloemenschermpjes smaken pittig. Ze zijn zeer geschikt voor garnering. Na de bloei vormen zich zaden. Deze groene sappige bolletjes smaken heel lekker. De gedroogde en fijn gestampte vorm van het zaad wordt in de Indonesische keuken ketoembar genoemd. Het kruid is te gebruiken in stoofschotels, kipgerechten, salades en sausen. Met name in de Indiase, Marokkaanse, Thaise en Indonesische keuken wordt dit kruid veel gebruikt. De smaak heeft iets weg van een combinatie van peterselie en citroen.

Lieve vrouwe bedstro - Gallium adoratum

Bloeitijd: van mei tot en met juni.
Oogst: de bladeren en bloemen worden geoogst in april tot juni, vlak voor of in het begin van de bloei.
Gebruik: de gedroogde bladeren ruiken sterker dan het verse kruid en verspreiden een zoete geur. Ze krijgen een licht bittere smaak. Ze worden gebruikt als smaakmaker in likeur en meiwijn. Maar ook in gebak, sauzen, ijs, thee en bij vleesgerechten. Vroeger werd het gedroogde kruid tussen het linnengoed gelegd. Het is ook insecten werend. De bloemetjes zijn goed te gebruiken als decoratie bij zoete gerechten.

Maggieplant of Lavas - Levisticum officinale

Bloeitijd: in juli en augustus.
Oogst: van april tot en met oktober. Oogst geen bloeiende stelen, omdat de kracht naar de bloem gaat. De smaak neemt dan af.
Gebruik: versnipper de blaadjes voor het maken van kruidenboter samen met bieslook en peterselie. De bladeren en stengel gebruik je als basis voor bouillon, in stoofschotels en sauzen. Het sterke aroma doet aan 'Maggi' denken. Door de licht hartige smaak kan ook het gebruik van zout in gerechten worden verminderd.

Marjolein - Origanum majorana

Bloeitijd: van juni tot en met augustus.
Oogst: vanaf februari tot en met oktober. Oogst het bloeiende kruid. Bij oude planten alleen de bladstengeltoppen.
Gebruik: Marjolein of Marjoraan is zoeter en zachter van smaak dan de wilde Marjolein (Oregano). De verse toppen en de gedroogde takjes kunnen in zijn geheel worden gebruikt in salades, soepen en sausen. Bij vis, vlees en aardappelgerechten, kaas en likeur. Maar de verwarmende smaak past ook goed bij tomaatgerechten, ragout en gebraden wild.

Munt - Mentha species

Bloeitijd: van juli tot en met september.
Oogst: gedurende het hele seizoen kun je de blaadjes en stengeltoppen knippen.
Gebruik: de blaadjes en bloemen van deze verschillende muntsoorten (pepermunt en kruizemunt) die in het bed staan, zijn heerlijk in een zomers kopje thee of om water meer smaak te geven. Bijvoorbeeld samen met een schijfje citroen of sinaasappel of bloemblaadjes van de goudsbloem. Verder is het te gebruiken bij lamsvlees en in (fruit)salades.

Roomse kervel - Myrrhis odorata

Bloeitijd: van mei tot en met juni.
Oogst: de bladeren kunnen het hele seizoen worden gesneden. De zaden kun je vanaf september vinden.
Gebruik: de bladeren ruiken sterk naar anijs. De bladeren zijn het hele jaar door eetbaar en worden gebruikt in de *Kruudmoes en likeuren. Het is ook te gebruiken in (fruit)salades en kruidenboter. De rijpe zaden worden als inlegkruid gebruikt.

*Kruudmoes is een oud Gelders en Overijsels gerecht van gort, karnemelk, spek, rookworst en rozijnen. Maar ook met verschillende verse kruiden, zoals roomse kervel, peterselie, selderie, venkelgroen of dille, kruizemunt en zuring.

Rozemarijn - Rosemarinus officinalis

Bloeitijd: in het voorjaar (van maart tot mei) verschijnen tussen de blaadjes kleine blauwe bloemetjes.
Oogst: de plant blijft het hele jaar groen en is dus het hele jaar te oogsten. Doe dit het liefst zo kort mogelijk voor het gebruik. Je kunt de takjes nog een paar dagen vers houden door ze losjes in papier te rollen en in de koelkast te bewaren.
Gebruik: de blaadjes worden van de takken geritst en gedroogd bij 35 graden in de heteluchtoven met de deur op een kier. De plant heeft een kamferachtige geur. Het wordt gebruikt in gerechten met aardappel, champignons of vlees. Bijvoorbeeld lamsvlees, kip of konijn. Voeg Rozemarijn al vroeg toe aan een gerecht zodat de smaak zoveel mogelijk wordt afgegeven. Je kunt ook gedroogde Rozemarijn vijzelen en door zeezout mengen. Dat is weer te gebruiken in Mediterrane gerechten.

Salie - Salvia officinalis

Bloeitijd: van juni tot en met augustus.
Oogst: het blad kan meerdere keren per jaar geoogst worden. Aan het begin van de bloei en in de vroege herfst. Knip de blaadjes van de steel. Maar knip nooit de hele stengel leeg.
Gebruik: Salie heeft een pittige, eetlustopwekkende geur en bittere smaak. Bij verkoudheid kan saliethee gedronken worden met wat honing, zowel verse als gedroogde bladeren. Het kruid wordt vooral in de Mediterrane keuken gebruikt en op de barbecue.

Selderij - Apium graveolens

Bloeitijd: in juli, augustus en september.
Oogst: van snijselderij worden de bladeren en bladstelen gesneden en vers gebruikt.
Gebruik: de smaak lijkt op peterselie, maar dan met een veel sterkere smaak. De bladeren en de stelen stimuleren de voedselvertering. Heel fijn gesneden is het erg lekker bij vis, gehakt en varkensvlees, bami en nasi. Bij groenten zoals wortels, bloemkool, prei of sperziebonen kort voor het serveren toevoegen. Het is ook heerlijk in soepen. Kook het op het laatste moment mee.

Tijm - Thymus vulgaris

Bloeitijd: met kleine lila bloemetjes bloeit de tijm in juni en juli.
Oogst: aan het begin en gedurende de bloei in de vroege zomer. Het wordt rond het middaguur gesneden, wanneer de bloemen opengaan en de zon het aroma versterkt. Natuurlijk kunnen individuele takjes ook in de lente, herfst of zelfs in de winter geoogst worden. Je ritst de blaadjes van het steeltje door de steel van de tijm door de bovenkant van een fijne zeef te steken. Je kunt het er dan aan de onderkant weer uittrekken. Zo blijven alle blaadjes in de zeef liggen.
Gebruik: tijm is een plant met veel etherische olie. Dit wordt als kalmerend en harmoniserend ervaren. Het is een geliefd keukenkruid voor vlees- en stoofgerechten. Of in combinatie met tomaat, komkommer, aubergine en paprika. Ook in een honingdressing voor salades. Tijmthee van een paar takjes 5 minuten laten trekken. Het is goed tegen keelpijn, hoesten en verkoudheid.

Venkel - Foeniculum vulgare

Bloeitijd: in juni en juli.
Oogst: de bloemschermen laat je drogen. De droge schermen stop je in een papieren zak. Laat ze hierin verder drogen. Na een paar weken en wat schudden zitten de zaden onderin de zak. Je kunt de bloemschermen weggooien.
Gebruik: het blad kan zowel vers als gedroogd gebruikt worden. De zacht frisse naar anijs smakende bladeren worden als garnering gebruikt in vis- en venkelsoep en in curry. Het zaad is heerlijk om te roosteren en te verwerken in een bolognesesaus voor de pasta. Ook past het bij komijn in curry’s. Als venkelthee samen met sterrenmunt 10 minuten laten trekken.

Zuring - Rumex rugosa

Bloeitijd: in juli.
Oogst: voor de bloei is het blad het zachtst om te verwerken als keukenkruid.
Gebruik: de gekweekte zuring die je hier aantreft, is wat fijner van smaak dan de welbekende veldzuring. Het blad kan rauw in salade, een omelet en in groente- en tomatensoep gesnipperd worden. Laat het niet te lang in de soep meekoken.